Głównym filarem przedsiębiorstwa są ludzie, którzy je tworzą. Dobrze zbilansowany zespół pod względem roli jakie przyjmują pracownicy może okazać się kluczem do sukcesu firmy.
Wiele zespołów do prawidłowego działania potrzebuje wyznaczonych jasno ról. Są one dostrzegalne i określone, jednak nie narzucane odgórnie. Przede wszystkim, należy pamiętać o tym, by indywidualnie podejść do każdego pracownika, dostrzec jego mocne strony i umiejętnie wykorzystać je, dopełniając zespół.
Czym są role w zespole?
Rola w zespole to nic innego jak sposób zachowywania się w grupie. Zachowania takie widoczne są już od czasów szkolnych, kiedy to nastolatkowie przybierają daną rolę w grupie rówieśniczej. Jednak w środowisku pracowniczym mają one inne zastosowanie. Zespół, który zawierać będzie wszystkie konieczne role, działa zwykle sprawniej i efektywniej.
Powszechnie znany Model Belbina, to zestaw ról w zespole, stworzonych przez brytyjskiego naukowca i teoretyka zarządzania. Raymond Meredith Belbin założył, że na pracę w grupie oddziałują konkretne cechy osobowości. Rozróżnia on role ukierunkowane na działanie, wiedzę i komunikację. Ważne jest przy tym, by role te współdziałały ze sobą na tyle, na ile to możliwe. W tych trzech kategoriach przypisał on konkretnym rolom mocne i słabe strony:
- Role nakierowane na działanie. Pracownicy ukierunkowani na działanie biorą sprawy w swoje ręce, chcą zrobić możliwie jak najwięcej i mogą mieć bardzo perfekcjonistyczne podejście. Niekiedy tacy współpracownicy mają skłonność do upartości, brakuje im elastyczności i mają potrzebę kontrolowania. Do ról ukierunkowanych na działanie należą realizator, perfekcjonista i lokomotywa (o znaczeniu tych nazw dowiesz się w dalszej części).
- Role nakierowane na wiedzę. Innowacyjni pracownicy, który idealnie znają się na swoim temacie – są to członkowie zespołu ukierunkowani na wiedzę. Te rodzaje ról wyróżnia twarde stąpanie po ziemi, pragmatyzm i niezwykle szczegółowa wiedza. Jednak obserwator, jak również specjalista działają już trochę bardziej rzeczowo i mniej entuzjastycznie. Trochę inaczej zachowuje się z kolei wynalazca/kreator, który ma nonkonformistyczne podejście i cechuje go innowacyjność.
- Role nakierowane na komunikację. W każdym zespole ważne są osoby, które pełnią rolę ogniwa łączącego poszczególnych członków zespołu, rozdzielają zadania, a także planują i koordynują projekty. Takie osoby pracują raczej z tyłu i poprawiają komunikację w zespole, są osobowościami przywódczym,i podejmującymi decyzje albo dbającymi o kontakty. Niekiedy posiadają one raczej przeciętną wiedzę specjalistyczną, a także szybko tracą zainteresowanie przy dłuższych projektach. Do pracowników ukierunkowanych na komunikację należą gracze zespołowi, koordynatorzy, a także prekursorzy/sygnaliści.
Role w zespole według Belbina
- Poszukiwacz źródeł. Jest to osoba towarzyska, optymistyczna, łatwo nawiązująca nowe kontakty w grupie, świetnie odnajdzie się w pracy, która pozwala na ciągłą interakcję z ludźmi, zdobywanie nowych klientów i współprac.
- Dusza Zespołu. Jest osobą ekspawerstyczną, świetnie radzi sobie w sytuacjach konfliktowych. Co więcej, dusza zespołu nierzadko zauważa problem w grupie jako jedna z pierwszych. Dobrze czuje się w zespole i utożsamia się z nim.
- Koordynator. Osoba taka świetnie sprawdza się na stanowiskach kierowniczych, motywuje zespół do działania. Inni członkowie zespołu często podążają za koordynatorami.
- Kreator. To typ osoby, która myśli nieszablonowo, chętnie uczestniczy w burzach mózgów. Wymyśla nowe pomysły, innowacje i chce wprowadzać je w życie.
- Ewaluator. Jest to osoba myśląca w sposób racjonalny, twardo stąpająca po ziemi - nie daję się ponosić emocjom. Swoje działania planuje i trzyma się ustalonego planu. Jego zdanie ma znaczenie w grupie, ponieważ jego spostrzeżenia są trafne.
- Specjalista. Często jest typem samotnika. Jest ekspertem w danej dziedzinie, wnosi do zespołu specjalistyczną wiedzę.
- Lokomotywa. Jest motorem napędowym dla zespołu, pcha innych pracowników do góry dzięki motywacji.
- Implementer. Jest to osoba, która planuje i rozdziela pracę między zespół. Wysoce zdyscyplinowana i praktyczna, nastawiona na działanie i dążenie do celu oraz zamierzonego efektu.
- Perfekcjonista. To osoba niezwykle pracowita, skrupulatnie wykonuje zlecone zadania i dba o ich jakość. Zachęca również resztę zespołu do dokładnego przyglądania się swojej pracy i efektom końcowym.
Trzeba przyznać, że przedstawione role są dość stereotypowe. W praktyce z reguły występują formy mieszane. Mimo to znajomość opisanych typów ról może pomóc w lepszym zrozumieniu dynamiki grupy, a także znalezieniu odpowiedniego zadania dla każdego członka personelu.
Dla osiągnięcia wspólnego celu ważne jest, by omówić między sobą różne rodzaje ról w zespole i jak najlepiej wykorzystywać mocne strony każdej osoby. W związku z tym, podczas budowania zespołów przedsiębiorstwa powinny zwracać uwagę przede wszystkim na różnorodność, a także dynamikę grupy, opartą na szacunku i gwarantującą produktywność. Działania o charakterze integracyjnym, jeśli są realizowane w prawidłowy sposób, mogą wspierać ten proces.
Jak wprowadzić role Balbina w firmie?
Dobrze zbilansowany zespół to zespół efektywny. Role w zespole według Balbina dopełniają się wzajemnie przy pomocy swoich mocnych stron. dlatego dzięki zwróceniu uwagi na silne aspekty indywidualnych jednostek, jesteśmy w stanie zbudować zrównoważoną, silną grupę. Na co więc zwrócić uwagę wprowadzając role Balina do firmy?
- Dobre warunki pracy.
- Jasny podział obowiązków.
- Różnorodność zespołu. Postaraj się, by w Twoim zespole znalazły się osoby z różnymi umiejętnościami, by grupa mogła się wzajemnie uzupełniać. W rzeczywistości, znalezienie wszystkich 9 ról, idealnie wpisujących się w model Belbina, może być bardzo trudne do osiągnięcia. Jednak pamiętaj - często jedna osoba może mieć kilka ról, a niektóre z nich mogą się powielać.
- Dobranie zespołu do projektu. Przeanalizuj, jakie role będą potrzebne w danym projekcie i przemyśl, które z nich są kluczowe, aby skompletować zgrany zespół.
Jak zbalansować zespół?
Dobrze zbalansowany zespół wcale nie musi uwzględniać wszystkich 9 ról, czasem wystarczy tylko kilka osób, których mocne strony będą kluczowe dla poszczególnych aspektów pracy. Ważne, by w grupie znalazły się osoby, które są odpowiednikami ról socjalnych, idealektualnych i zawodowych.
- Główny cel zespołu. Ustalenie głównego celu do którego dążyć będzie grupa pozwoli zorientować się ile i jakich ról będziemy potrzebować. Jeżeli dotyczyć będzie nas projekt kreatywny zapotrzebowanie Kreatorów wzrośnie, natomiast jeśli projekt jest związany ze specjalistyczną wiedzą przyda się nam więcej Specjalistów.
- Analiza ról. Zastanów się jakie role odzwierciedlają Twoi pracownicy. Mogą pomóc Ci w tym testy i pozwoli poznać potrzeby zespołu.
- Bazowanie na mocnych stronach. Skupiaj się na tym co wychodzi pracownikom najlepiej i w jakich obszarach się odnajdują. Wtedy praca będzie najefektywniejsza.
- Pomoc w rozwoju. Wspieraj zespół w rozwoju, dotyczy to zarówno mocnych i słabszych stron. Pozwoli to zbudować mocną grupę, a w efekcie i firmę.
Podsumowanie
Zrównoważony zespół to klucz do wysokiej wydajności grupy. Firma wymaga organizacji, a stosowanie się do ról zespołowych może znacząco ją polepszyć. Aby wprowadzić do przedsiębiorstwa harmonię i równowagę, warto bazować na mocnych stronach swoich pracowników, aby zobaczyć efekty w pracy. Przy wybieraniu ról do projektu warto zadbać, by większość z nich znalazła swojego odpowiednika w pracowniku. Zrozumienie i wykorzystanie w praktyce wiedzy na temat ról w zespole, pozwoli na wykorzystanie mocnych stron jednostek, a tym samym przyczyni się do zbudowania efektywnie pracującego zespołu. Warto również regularnie badać role oraz rozwijać umiejętności pracowników, korzystając ze szkoleń, w tym kursów językowych dla firm, aby rozwijać potencjał pracowników.
