6 najlepszych technik zapamiętywania słownictwa polecanych przez naukowców

Jednym z najtrudniejszych etapów nauki nowego języka, zwłaszcza jeśli jesteś osobą początkującą, jest budowanie zasobu słownictwa.

Na początku może to wydać się niezłym wyzwaniem. Dobrym przykładem jest chociażby nauka nowych nazw dla używanych na co dzień przedmiotów, nie wspominając nawet o ich rodzaju gramatycznym („drukarka” po niemiecku to „die Drucker” czy może „der Drucker”?). Całe szczęście istnieje kilka sposobów na ułatwienie sobie tego zadania.

W tym artykule przedstawimy ci przydatne techniki zapamiętywania i triki, dzięki którym nowe słówka zapadną ci w pamięci szybciej i na dłużej. W ten sposób nie będziesz ciągle powtarzać tego samego podstawowego słownictwa i wcześniej zaczniesz rozmawiać wcześniej.

Zacznijmy od kilku informacji wyjaśniających, jak wygląda zapamiętywanie słownictwa przez mózg.

Jak wygląda zapamiętywanie przez mózg?

Można wyróżnić dwa rodzaje procesów pamięciowych – nieuświadomione i uświadomione. Pamięć nieuświadomiona (nazywana również pamięcią niedeklaratywną) jest odpowiedzialna za procesy automatyczne np. oddychanie i chodzenie, czyli czynności będące dla człowieka czymś naturalnym, czego zapamiętanie nie wymaga myślenia o tym. Z kolei pamięć uświadomiona (określana również jako pamięć deklaratywna) odpowiada za przywoływanie informacji np. daty wybuchu II wojny światowej czy też imienia nowego znajomego.

To właśnie pamięć deklaratywna jest używana przez człowieka podczas nauki i przypominania sobie języków obcych. Na początku zapamiętanie nowego słownictwa jest trudne, ponieważ wszystko znajduje się w „magazynie pamięci roboczej”, która jest pewnego rodzaju buforem służącym do przechowywania nowych informacji, które nie trafiły jeszcze do magazynu pamięci długotrwałej.

Próba utrzymania tych wszystkich słów „na powierzchni” umysłu jest niczym usiłowanie zapamiętania cyfr w liczbie Pi – nie jest możliwym spojrzenie na taki ciąg cyfr i z miejsca zapamiętanie go. Wynika to z tego, że pojemność pamięci roboczej człowieka jest ograniczona do około siedmiu elementów jednocześnie (chyba że masz pamięć fotograficzną). Po przejrzeniu tych elementów wystarczająco wiele razy, żeby mogły zostać przetransportowane do magazynu pamięci długotrwałej, możesz łatwo „pobrać” odpowiednią informację, gdy jej potrzebujesz.

Zapamiętywanie nowego słownictwa w języku obcym jest związane z pamięcią deklaratywną. Dopóki materiał nie zostanie przeniesiony z pamięci roboczej do magazynu pamięci długotrwałej, to przypomnienie sobie słówek będzie dość trudne. Nie przejmuj się zatem, jeśli masz problemy z zapamiętywaniem nowych słów – tak po prostu działa twój mózg.

1. Metoda kontekstualna

Metoda polecana przez instruktorów języków obcych z uniwersytetu z ukraińskiej Winnicy czerpie ze znanej od dawna techniki pamięciowej nazywanej metodą loci, w której uczący się wyobrażają sobie układanie nowych słów w pomieszczeniach „pałacu pamięci”. Dzięki tej metodzie mózg ma sposób na organizowanie nowych informacji.

Umieszczając słowa bądź obrazy reprezentujące słowa w lokalizacji przestrzennej, osadzasz je w kontekście. Może to być sporą pomocą, zanim zaczniesz używać słownictwa w codziennych rozmowach, które również są sposobem na umieszczenie słówek w kontekście.

„Kontekst” to znajome środowisko, czyli np. dom, ulica bądź miasto rodzinne. Uczący się języka są zachęcani do wyobrażania sobie umieszczania nowych słów wraz z obrazami, które je reprezentują, właśnie w takim znajomym środowisku. Jest to świetny sposób na szybsze uzyskanie dostępu do miejsca, w którym te słowa znajdują się w pamięci.

2. Nauka przez skojarzenia

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech ludzkiego mózgu jest zdolność od nauki przez skojarzenia. Uczymy się znacznie szybciej, gdy informacje są osadzone w kontekście, niezależnie od tego, czy jest to kontekst przestrzenny, emocjonalny, fizyczny, psychologiczny, czy też jeszcze inny.

Ma to związek z tym, że dajemy mózgowi dwa sposoby na przywołanie tej samej rzeczy – samą rzecz (np. słówko w obcym języku) oraz coś kojarzącego się z tą rzeczą (np. usłyszaną piosenkę z tym słowem). Oznacza to, że prawdopodobieństwo “pobrania” przez ciebie słówka z magazynu pamięci długotrwałej jest dwukrotnie większe.

Możesz zacząć od zapisania nowego słówka na fiszce, podając przykład użycia go w zdaniu. Tworzysz w ten sposób skojarzenie, które możesz umieścić na drugiej stronie fiszki. Możesz np. zapisać francuskie słowo „le truc”, oznaczające „rzecz”, na jednej stronie fiszki. To słowo brzmi nieco jak polski wyraz „tryk”, dlatego na odwrocie karteczki możesz narysować barana bądź napisać frazę „baran tryk”.

W ten sposób za każdym razem, gdy słyszysz słówko bądź chcesz je użyć w zdaniu, możesz skorzystać ze ścieżki skojarzeń w celu przeniesienia słowa z magazynu pamięci długotrwałej do twojej pamięci roboczej.

3. Metoda naśladownictwa

Ta mnemotechnika skupia się na dźwiękach i „flow” języka obcego. Jej głównym założeniem jest to, że najłatwiejszym sposobem na wychwycenie znaczenia nowych słów i utrwalenie ich w głowie jest słuchanie i interakcja.

W metodzie naśladownictwa (określanej również jako „metoda immersji”) zaleca się jak najszybsze rozpoczęcie rozmów z rodzimymi użytkownikami języka. Ponadto powinno się przestać pytać o znaczenie nieznanych słów i zamiast tego zacząć je powtarzać kilka razy do momentu, w którym będzie wymawiać się je poprawnie. Następnie można dopiero zapisać słówka w swoim ojczystym języku.

W ten sposób będziesz mieć osadzone w kontekście dźwięki, uczucia, widoki i inne skojarzenia związane ze wspomnieniem rozmowy. Pomoże ci to w przypomnieniu sobie słów w obcym języku. Chodzi w tym o to, żeby dopasować brzmienie słowa do sytuacji, w której je usłyszano, skutecznie naśladując dźwięk i przebieg rozmowy.

4. Gamifikacja

Niektóre badania pokazują, że tworzenie gier związanych z nauką języka obcego może pomóc w szybszym przyswajaniu słownictwa. Naukowcy z Indonezji opracowali grę z kryptonimami, żeby pomóc swoim studentom w nauce języka angielskiego. Co ciekawe, taka metoda rzeczywiście miała wpływ na poprawę zapamiętywania przez nich nowego słownictwa.

Gra polega na podzieleniu uczniów na dwie drużyny i przydzieleniu każdej drużynie „mistrza szpiegów”, który daje wskazówki, wskazując na słówka na tablicy. W tym czasie członkowie każdej z drużyn mają za zadanie odgadnąć słówka swojej drużyny, unikając jednocześnie słów drugiej drużyny. Uczniowie zgłosili wyższy poziom motywacji do nauki i lepszą umiejętność zapamiętywania nowych słów.

Gamifikacja działa, ponieważ jest aktywną formą nauki. W przeciwieństwie do pasywnej nauki angażuje więcej obszarów mózgu, w tym obszary odpowiedzialne za kontakty społeczne, emocje, ruch, wzrok i słuch. W rzeczywistości jest to jeden z powodów, dla których dla wielu z nas zapamiętywanie słownictwa jest tak trudne – zwykłe powtarzanie w kółko słówek z fiszek jest zbyt pasywne, żeby móc je naprawdę utrwalić. Bardziej aktywne formy nauki, takie jak gamifikacja, nie tylko pomagają uczyć się szybciej ze względu na interaktywność, ale dają też więcej przyjemności, co również ma wpływ na poprawę pamięci.

5. Nauka z przedmiotami

Zespół badawczy z Uniwersytetu w Tuluzie odkrył, że trzymanie prawdziwego przedmiotu podczas nauki nowego słówka w języku obcym pomogło uczniom w lepszym zapamiętaniu pojęcia. Podczas badania rwandyjskich dzieci uczących się francuskich słów zauważyli, że nauka z prawdziwymi przedmiotami prowadziła do szybszego zapamiętywania niż w przypadku nauki z wykorzystaniem obrazków. Naukowcy uważają swoje badania za dowód na to, że zaangażowanie ciała w proces nauki ma sens.

Dotykanie i trzymanie przedmiotu nie tylko pomaga w osadzeniu nowego słowa w prawdziwym życiu, ale także tworzy pamięć cielesną tego słowa. Wspomniani naukowcy w swoich odkryciach podkreślają skuteczność nauki słownictwa z wykorzystaniem przedmiotów i wspierają pogląd, iż jest to klucz do opanowania języka obcego.

6. Muzyka i piosenki

Muzyka zapewnia kilka różnych sposobów poznawania słownictwa w języku obcym. Nowe słowa przedstawione w fomie tekstu piosenki (nawet jako wiersz, bez melodii) dają mózgowi rytmiczną strukturę organizacji nowych informacji. Zapamiętanie rytmu jest często łatwiejszym zadaniem dla mózgu niż zapamiętanie słów. Zatem jeśli słowa są przedstawione w rytmiczny sposób, to możliwe jest opieranie się na rytmie w celu przypomnienia sobie tych słówek.

Gdy rytm jest melodyjny np. w formie piosenki, to prawdopodobieństwo zapamiętania go jest jeszcze większe. W rzeczywistości muzyczne wspomnienia są często znacznie trwalsze niż inne wspomnienia długotrwałe. Co ciekawe, wspomnienia związane z muzyką są zachowane nawet w przypadku demencji i choroby Alzheimera. Chyba trudno wymyślić inny równie dobry powód do tego, żeby wykorzystać muzykę do nauki słownictwa w języku obcym.

Oprócz szczególnych właściwości samej muzyki, piosenki pomagają w osadzeniu nowych słów w kontekście i wspierają naukę poprawnej wymowy. Dają także możliwość poznania mniej formalnej i bardziej potocznej wersji języka, którego się uczysz. Jak zatem wykorzystać piosenki do budowania zasobu słownictwa?

Wybierz piosenkę z chwytliwym rytmem, która jest śpiewana w twoim języku docelowym. Zapisz tekst i ćwicz śpiewanie z i bez patrzenia na kartkę, aż do momentu, gdy będziesz w stanie samodzielnie przypomnieć sobie wszystkie słowa. Jeśli możesz do tego wszystkiego dodać jeszcze instrument muzyczny, to tym lepiej dla ciebie. W ten sposób zaangażujesz również swój układ ruchowy, co można uznać za naukę kinestetyczną.

Zapamiętywanie słownictwa może początkowo wydawać się dość przerażające, jednak wcale nie musi takie być. Masz już niezłe doświadczenie, które możesz wykorzystać do tworzenia pałaców pamięci, skojarzeń i pisania piosenek. Baw się zatem dobrze podczas wybierania mnemotechnik!

Najlepszą techniką pamięciową jest po prostu zwolnienie tempa i czerpanie przyjemności z nauki. W końcu uczenie się i zapamiętywanie jest znacznie łatwiejsze, gdy po prostu jest dobrą zabawą.

Dowiedz się, w jaki sposób nasza sprawdzona metoda da ci umiejętności, pewność siebie i siłę do nauki języka.